Kim Ngạch Xuất Khẩu Là Gì? A-Z Kiến Thức Không Thể Bỏ Qua

Chào bạn, nếu bạn đang tìm hiểu về thế giới của hoạt động kinh doanh quốc tế hay đơn giản là muốn hiểu rõ hơn về nền kinh tế Việt Nam, thì chắc hẳn đã đôi lần nghe đến cụm từ “kim ngạch xuất khẩu”. Nghe có vẻ hơi hàn lâm một chút, nhưng thực ra, hiểu về kim ngạch xuất khẩu không hề khó và nó mang lại cho chúng ta rất nhiều thông tin giá trị. Nó giống như việc bạn xem báo cáo tài chính của một gia đình để biết họ làm ra bao nhiêu tiền từ việc bán những thứ họ làm ra vậy. Đối với một quốc gia, kim ngạch xuất khẩu chính là bức tranh phản ánh “gia đình lớn” ấy bán được bao nhiêu hàng hóa, dịch vụ ra nước ngoài trong một khoảng thời gian nhất định. Nó là một con số “biết nói”, tiết lộ nhiều điều về sức khỏe và vị thế của nền kinh tế.

Kim ngạch xuất khẩu, đơn giản là gì?

Định nghĩa một cách dễ hiểu nhất, kim ngạch xuất khẩu là tổng giá trị bằng tiền của tất cả các loại hàng hóa và dịch vụ mà một quốc gia bán ra thị trường nước ngoài trong một khoảng thời gian cụ thể, thường là theo tháng, quý hoặc năm. Tưởng tượng như bạn có một cửa hàng bán đồ thủ công mỹ nghệ và bán sản phẩm của mình cho du khách nước ngoài. Tổng số tiền bạn thu về từ những lần bán hàng đó, tính theo một đơn vị thời gian (ví dụ: trong một tháng), chính là “kim ngạch xuất khẩu” của riêng cửa hàng bạn. Mở rộng ra cấp độ quốc gia, đó là tổng giá trị hàng tỷ, thậm chí hàng nghìn tỷ đồng hoặc đô la Mỹ từ mọi hoạt động bán hàng ra nước ngoài của tất cả các doanh nghiệp và cá nhân trong nước.

Kim ngạch này được tính bằng cách quy đổi giá trị của hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu sang một đơn vị tiền tệ chung, thường là đồng đô la Mỹ (USD) để dễ dàng so sánh giữa các quốc gia và theo dõi qua các thời kỳ. Nó không chỉ bao gồm các mặt hàng hữu hình như nông sản, dệt may, điện tử mà còn cả các dịch vụ vô hình như du lịch, vận tải quốc tế, gia công phần mềm…

Tại sao kim ngạch xuất khẩu lại quan trọng?

Kim ngạch xuất khẩu không chỉ là một con số đơn thuần, nó là một chỉ số kinh tế vĩ mô cực kỳ quan trọng, phản ánh sức khỏe và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Giá trị của kim ngạch xuất khẩu thể hiện khả năng sản xuất và cung ứng của quốc gia. Một kim ngạch xuất khẩu cao và tăng trưởng liên tục cho thấy nền kinh tế đang hoạt động hiệu quả, sản xuất ra được nhiều sản phẩm có chất lượng, giá cả cạnh tranh để đáp ứng nhu cầu của thị trường quốc tế. Đồng thời, nó cũng là nguồn thu ngoại tệ quan trọng, giúp quốc gia tích lũy dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá và tăng cường sức mạnh tài chính quốc gia. Ngoại tệ thu được từ xuất khẩu còn được dùng để nhập khẩu những mặt hàng cần thiết cho sản xuất và tiêu dùng trong nước mà chúng ta chưa sản xuất được hoặc sản xuất chưa hiệu quả.

Kim ngạch xuất khẩu còn tạo ra công ăn việc làm cho hàng triệu người lao động trong các ngành sản xuất, dịch vụ liên quan đến xuất khẩu. Từ người nông dân trồng cà phê, công nhân dệt may, kỹ sư lắp ráp linh kiện điện tử cho đến những người làm logistics, marketing quốc tế… đều đang đóng góp vào con số kim ngạch xuất khẩu chung của đất nước. Thử nghĩ xem, nếu không có thị trường xuất khẩu, các nhà máy dệt may sẽ sản xuất cho ai, sản lượng nông sản sẽ tiêu thụ thế nào? Kim ngạch xuất khẩu mở rộng thị trường, giúp các ngành sản xuất trong nước phát triển quy mô, nâng cao công nghệ và cải thiện năng suất lao động. Điều này có điểm tương đồng với cách chúng ta tìm hiểu về công thức tính năng suất để tối ưu hóa sản xuất và tăng khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế.

Một khía cạnh quan trọng khác là kim ngạch xuất khẩu góp phần cải thiện cán cân thanh toán quốc tế của quốc gia. Khi giá trị xuất khẩu lớn hơn giá trị nhập khẩu, quốc gia sẽ có thặng dư thương mại, tích lũy được ngoại tệ, giúp tăng cường vị thế và khả năng chi trả các khoản nợ nước ngoài. Ngược lại, nếu nhập khẩu lớn hơn xuất khẩu, sẽ gây thâm hụt thương mại và có thể dẫn đến những áp lực về tỷ giá, nợ công.

Làm thế nào để tính kim ngạch xuất khẩu?

Việc tính toán kim ngạch xuất khẩu thoạt nghe có vẻ phức tạp vì liên quan đến hàng triệu giao dịch khác nhau, nhưng về nguyên tắc cơ bản thì khá đơn giản: nó là tổng giá trị của tất cả các lô hàng và dịch vụ được xuất khẩu trong kỳ.

Để có được con số này, các cơ quan thống kê quốc gia (ở Việt Nam là Tổng cục Thống kê, kết hợp với dữ liệu từ Tổng cục Hải quan) sẽ thu thập thông tin từ tờ khai hải quan và các báo cáo liên quan đến xuất khẩu dịch vụ. Mỗi khi một lô hàng được làm thủ tục hải quan để xuất đi, giá trị của lô hàng đó (thường tính theo giá FOB – Free On Board hoặc giá tương đương tại cửa khẩu xuất) sẽ được ghi nhận. Tổng hợp tất cả các giá trị này trong một khoảng thời gian nhất định (ví dụ: tháng 10 năm 2023) sẽ cho ra kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của tháng đó. Đối với dịch vụ, việc thống kê có thể phức tạp hơn một chút, thường dựa trên các báo cáo tài chính, khảo sát hoặc dữ liệu từ các ngân hàng thương mại về các giao dịch quốc tế liên quan đến dịch vụ.

Công thức đơn giản nhất có thể hiểu là:

Kim ngạch xuất khẩu (trong kỳ) = Tổng giá trị (bằng tiền) của tất cả hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu (trong kỳ)

Ví dụ, trong tháng 10/2023, Việt Nam xuất khẩu được 35 tỷ USD hàng hóa và 5 tỷ USD dịch vụ. Vậy tổng kim ngạch xuất khẩu tháng 10/2023 sẽ là 35 + 5 = 40 tỷ USD.

Con số này có thể được phân tích sâu hơn theo nhiều tiêu chí khác nhau:

• Theo mặt hàng: Xuất khẩu dệt may bao nhiêu, điện tử bao nhiêu, nông sản bao nhiêu…
• Theo thị trường: Xuất sang Mỹ bao nhiêu, EU bao nhiêu, Trung Quốc bao nhiêu…
• Theo loại hình doanh nghiệp: Doanh nghiệp nhà nước xuất bao nhiêu, FDI xuất bao nhiêu, doanh nghiệp tư nhân trong nước xuất bao nhiêu…

Những phân tích này giúp các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp hiểu rõ hơn về cơ cấu xuất khẩu, điểm mạnh, điểm yếu và cơ hội thị trường để đưa ra các quyết định phù hợp.

Các yếu tố nào ảnh hưởng đến kim ngạch xuất khẩu?

Kim ngạch xuất khẩu của một quốc gia không tự nhiên mà có hay tăng giảm ngẫu nhiên. Nó chịu tác động của vô vàn yếu tố, cả bên trong lẫn bên ngoài nền kinh tế. Hiểu được những yếu tố này giúp chúng ta lý giải tại sao kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam lúc tăng vọt, lúc lại chững lại hoặc thậm chí sụt giảm trong một số giai đoạn.

Các yếu tố nội tại (từ phía quốc gia xuất khẩu):

1. Năng lực sản xuất và cạnh tranh: Đây là yếu tố cốt lõi. Một quốc gia muốn xuất khẩu nhiều thì phải sản xuất được nhiều hàng hóa, dịch vụ có chất lượng, giá cả cạnh tranh và đáp ứng được tiêu chuẩn của thị trường quốc tế. Năng lực này phụ thuộc vào trình độ công nghệ, tay nghề lao động, khả năng quản lý, và đặc biệt là năng lực đổi mới, sáng tạo.
2. Chất lượng sản phẩm và dịch vụ: Hàng xuất khẩu không chỉ cần giá rẻ mà ngày càng đòi hỏi chất lượng cao, an toàn vệ sinh thực phẩm (đối với nông sản), tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe (đối với hàng công nghiệp). Sản phẩm “Made in Vietnam” muốn đứng vững trên thị trường quốc tế thì chất lượng là yếu tố quyết định.
3. Giá cả: Giá bán là một yếu tố quan trọng, chịu ảnh hưởng bởi chi phí sản xuất, tỷ giá hối đoái và chiến lược định giá của doanh nghiệp.
4. Chính sách của nhà nước: Các chính sách hỗ trợ xuất khẩu (như xúc tiến thương mại, hỗ trợ tín dụng, cải cách thủ tục hành chính, xây dựng cơ sở hạ tầng logistics) hay các chính sách liên quan đến thuế, tỷ giá đều có tác động lớn. Việc nhà nước đầu tư vào công nghiệp hóa là gì và hiện đại hóa cơ sở sản xuất chính là nền tảng để gia tăng năng lực xuất khẩu dài hạn.
5. Hạ tầng logistics: Mạng lưới giao thông (đường bộ, đường sắt, hàng hải, hàng không), cảng biển, sân bay, kho bãi, dịch vụ vận tải… có phát triển, hiện đại và hiệu quả hay không sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí và thời gian giao hàng, từ đó ảnh hưởng đến tính cạnh tranh của hàng xuất khẩu.
6. Tỷ giá hối đoái: Tỷ giá giữa đồng nội tệ và các ngoại tệ mạnh (như USD, EUR) có vai trò như “cánh tay đắc lực” hoặc “rào cản vô hình” đối với xuất khẩu. Nếu đồng nội tệ mất giá so với ngoại tệ, hàng hóa của quốc gia đó sẽ rẻ hơn trong mắt người mua nước ngoài, từ đó thúc đẩy xuất khẩu (tăng kim ngạch). Ngược lại, nếu đồng nội tệ lên giá, hàng xuất khẩu sẽ đắt hơn, có thể làm giảm kim ngạch. ### Tỷ giá hối đoái ảnh hưởng thế nào đến xuất khẩu? Tỷ giá hối đoái là giá trị của đồng tiền một quốc gia so với đồng tiền khác. Khi đồng tiền Việt Nam (VND) giảm giá so với USD, người mua Mỹ sẽ cần ít USD hơn để mua cùng một lượng hàng hóa Việt Nam, khiến hàng Việt rẻ hơn và cạnh tranh hơn, qua đó có xu hướng thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu.

Các yếu tố bên ngoài (từ thị trường thế giới):

1. Nhu cầu thị trường thế giới: Khi nền kinh tế toàn cầu phát triển tốt, thu nhập người dân ở các nước tăng lên, nhu cầu tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ cũng tăng theo. Điều này tạo ra cơ hội lớn cho các quốc gia xuất khẩu như Việt Nam. Ngược lại, khi kinh tế thế giới suy thoái, nhu cầu giảm sút, kim ngạch xuất khẩu cũng chịu ảnh hưởng tiêu cực.
2. Chính sách thương mại của các nước nhập khẩu: Các nước nhập khẩu có thể áp dụng thuế quan (thuế đánh vào hàng nhập khẩu), hạn ngạch (giới hạn số lượng nhập khẩu), hoặc các hàng rào phi thuế quan (như tiêu chuẩn kỹ thuật, quy định về lao động, môi trường khắt khe). Những chính sách này có thể cản trở hàng hóa của Việt Nam tiếp cận thị trường của họ.
3. Các hiệp định thương mại tự do (FTA): Tham gia các FTA giúp Việt Nam được hưởng ưu đãi thuế quan (thuế nhập khẩu giảm hoặc về 0%) khi xuất hàng sang các nước thành viên. Điều này giúp tăng sức cạnh tranh và mở rộng thị trường, thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu. ### Vai trò của hiệp định thương mại tự do (FTA) trong xuất khẩu là gì? Các FTA như EVFTA, CPTPP giúp giảm hoặc xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Việt Nam khi xuất khẩu sang các thị trường thành viên, tạo lợi thế cạnh tranh về giá và mở ra cơ hội tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, từ đó trực tiếp đóng góp vào việc tăng kim ngạch xuất khẩu.
4. Biến động giá cả hàng hóa trên thế giới: Đối với các mặt hàng xuất khẩu chủ lực như nông sản, dầu thô (nếu có), thủy sản, giá cả trên thị trường thế giới biến động sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến kim ngạch, dù số lượng xuất đi có thể không thay đổi nhiều.
5. Tình hình chính trị và kinh tế ở các nước đối tác: Sự bất ổn chính trị, xung đột, khủng hoảng kinh tế ở các thị trường xuất khẩu chính có thể làm gián đoạn thương mại, giảm nhu cầu và gây khó khăn cho hoạt động xuất khẩu.

Các yếu tố nội tại và bên ngoài tác động đến kim ngạch xuất khẩu của một quốc gia

Nhìn vào danh sách này, bạn có thể thấy việc gia tăng và duy trì tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu đòi hỏi nỗ lực tổng hợp từ nhiều phía: nhà nước trong việc xây dựng chính sách và cải thiện môi trường kinh doanh, các hiệp hội ngành hàng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp, và quan trọng nhất là bản thân các doanh nghiệp phải không ngừng nâng cao năng lực cạnh tranh của mình.

Kim ngạch xuất khẩu và cán cân thương mại: Mối liên hệ then chốt

Khi nói đến kim ngạch xuất khẩu, người ta không thể không nhắc tới cán cân thương mại. Đây là hai khái niệm luôn đi liền với nhau, giống như hai mặt của một đồng xu trong bức tranh thương mại quốc tế của một quốc gia.

Cán cân thương mại là gì?

Cán cân thương mại là hiệu số giữa tổng giá trị xuất khẩu và tổng giá trị nhập khẩu của một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định.
Công thức đơn giản là: Cán cân thương mại = Kim ngạch xuất khẩu – Kim ngạch nhập khẩu.

Ví dụ, nếu trong năm 2022, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam là 371,85 tỷ USD và kim ngạch nhập khẩu là 360,65 tỷ USD, thì cán cân thương mại sẽ là 371,85 – 360,65 = 11,2 tỷ USD.

Mối liên hệ giữa kim ngạch xuất khẩu và cán cân thương mại

Kim ngạch xuất khẩu là một thành phần trực tiếp tạo nên cán cân thương mại. Kết quả của cán cân thương mại sẽ phụ thuộc vào việc kim ngạch xuất khẩu lớn hơn, nhỏ hơn hay bằng kim ngạch nhập khẩu:

• Thặng dư thương mại: Xảy ra khi Kim ngạch xuất khẩu > Kim ngạch nhập khẩu. Điều này có nghĩa là quốc gia đó bán ra nước ngoài nhiều hơn mua vào, tích lũy được ngoại tệ. Thặng dư thương mại thường được xem là tín hiệu tích cực về năng lực cạnh tranh và sức khỏe nền kinh tế, nhưng thặng dư quá lớn và kéo dài cũng có thể gây ra những vấn đề khác (ví dụ: áp lực tăng giá đồng nội tệ, căng thẳng thương mại với các nước đối tác).
• Thâm hụt thương mại: Xảy ra khi Kim ngạch xuất khẩu < Kim ngạch nhập khẩu. Quốc gia đó mua vào từ nước ngoài nhiều hơn bán ra, dẫn đến “chảy máu” ngoại tệ. Thâm hụt kéo dài có thể gây áp lực lên tỷ giá, nợ nước ngoài và sức khỏe tổng thể của nền kinh tế.
• Cân bằng thương mại: Xảy ra khi Kim ngạch xuất khẩu ≈ Kim ngạch nhập khẩu. Tình trạng này ít khi xảy ra trong thực tế.

Như vậy, kim ngạch xuất khẩu càng cao, càng có xu hướng giúp cán cân thương mại chuyển sang trạng thái thặng dư hoặc giảm bớt mức thâm hụt. Đối với những ai quan tâm đến cách tính cán cân xuất nhập khẩu, việc nắm vững khái niệm kim ngạch xuất khẩu là bước đầu tiên và quan trọng nhất.

Cán cân thương mại là một chỉ báo quan trọng về vị thế thương mại của một quốc gia trên trường quốc tế và ảnh hưởng trực tiếp đến cán cân thanh toán quốc tế. Việc theo dõi sát sao sự biến động của kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu giúp các nhà làm chính sách đưa ra những điều chỉnh kịp thời để đảm bảo sự cân bằng và ổn định vĩ mô.

Tầm quan trọng của kim ngạch xuất khẩu với nền kinh tế Việt Nam

Đối với một nền kinh tế định hướng xuất khẩu như Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu không chỉ là một con số thống kê, mà là động lực tăng trưởng, là nguồn lực để phát triển và nâng cao đời sống người dân.

Việt Nam đã và đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới thông qua các hiệp định thương mại song phương và đa phương. Xuất khẩu được xác định là một trong ba động lực tăng trưởng chính (cùng với tiêu dùng nội địa và đầu tư). Kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng mạnh mẽ trong nhiều năm qua đã chứng tỏ điều đó.

• Động lực tăng trưởng GDP: Xuất khẩu trực tiếp đóng góp vào Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thông qua yếu tố (X – M) trong công thức tính GDP (GDP = C + I + G + (X-M)). Khi X (xuất khẩu) tăng nhanh hơn M (nhập khẩu), phần đóng góp ròng của ngoại thương vào tăng trưởng kinh tế càng lớn.
• Tạo việc làm và tăng thu nhập: Các ngành hàng xuất khẩu chủ lực như dệt may, da giày, điện tử, chế biến gỗ, nông thủy sản… sử dụng lượng lớn lao động. Sự phát triển của xuất khẩu tạo ra hàng triệu công việc ổn định, giúp cải thiện thu nhập và đời sống cho người lao động.
• Thu hút đầu tư nước ngoài (FDI): Môi trường đầu tư hấp dẫn và khả năng tiếp cận thị trường xuất khẩu rộng lớn (nhờ các FTA) là yếu tố quan trọng thu hút FDI vào Việt Nam. Khối doanh nghiệp FDI hiện đóng góp tỷ trọng rất lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, tạo hiệu ứng lan tỏa về công nghệ, quản lý và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.
• Phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ: Để phục vụ cho hoạt động xuất khẩu, các ngành công nghiệp hỗ trợ như sản xuất nguyên liệu, phụ tùng, bao bì, dịch vụ logistics… cũng có cơ hội phát triển theo, tạo thành một hệ sinh thái sản xuất và kinh doanh đồng bộ.
• Nâng cao vị thế quốc gia: Kim ngạch xuất khẩu cao thể hiện năng lực sản xuất và khả năng cạnh tranh của quốc gia trên trường quốc tế. “Made in Vietnam” ngày càng xuất hiện nhiều trên bản đồ thương mại thế giới, góp phần nâng cao hình ảnh và vị thế của Việt Nam.
• Nguồn thu ngoại tệ: Xuất khẩu mang về nguồn ngoại tệ quý giá, giúp quốc gia có nguồn lực để nhập khẩu các mặt hàng thiết yếu cho sản xuất và tiêu dùng, đồng thời tăng dự trữ ngoại hối, tăng cường khả năng chống chọi với các cú sốc từ bên ngoài.

Ông Nguyễn Văn B, một chuyên gia kinh tế từng chia sẻ: “Nhìn vào con số kim ngạch xuất khẩu hàng năm, chúng ta có thể đánh giá được ‘sức khỏe’ của nền kinh tế Việt Nam. Đó không chỉ là việc bán được hàng, mà là cả một quá trình nỗ lực nâng cao chất lượng, đa dạng hóa thị trường, và tận dụng hiệu quả các cơ hội hội nhập. Kim ngạch xuất khẩu cao thể hiện sản phẩm của chúng ta đang được thế giới đón nhận, và đó là niềm tự hào cũng như động lực để chúng ta tiếp tục phát triển.”

Làm sao để doanh nghiệp gia tăng kim ngạch xuất khẩu?

Nếu bạn là chủ doanh nghiệp đang sản xuất một mặt hàng nào đó và ấp ủ ý định đưa sản phẩm của mình ra thị trường quốc tế để góp phần vào con số kim ngạch xuất khẩu chung của đất nước, thì đây là một số “bí kíp” bạn có thể tham khảo:

1. Nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng: Không phải thị trường nào cũng phù hợp với sản phẩm của bạn. Hãy tìm hiểu kỹ về nhu cầu, thị hiếu, văn hóa tiêu dùng, các quy định nhập khẩu, tiêu chuẩn kỹ thuật, đối thủ cạnh tranh ở các thị trường tiềm năng. Phân tích biến thể ngôn ngữ và văn hóa trong cộng đồng người dùng nói tiếng Việt cũng có thể cung cấp những góc nhìn thú vị khi nhắm mục tiêu vào các cộng đồng người Việt ở nước ngoài hoặc hiểu rõ hơn về cách tiếp thị.
2. Đầu tư nâng cao chất lượng và mẫu mã sản phẩm: Đây là yếu tố sống còn. Sản phẩm của bạn cần đáp ứng hoặc vượt qua các tiêu chuẩn quốc tế. Đừng ngại đầu tư vào công nghệ, quy trình sản xuất, kiểm soát chất lượng. Mẫu mã cũng cần được thiết kế phù hợp với thị hiếu của từng thị trường.
3. Xây dựng chiến lược giá cạnh tranh: Giá không nhất thiết phải là rẻ nhất, nhưng phải hợp lý và cạnh tranh so với các sản phẩm tương đương. Tính toán kỹ lưỡng chi phí sản xuất, vận chuyển, thuế, bảo hiểm…
4. Tăng cường xúc tiến thương mại: Tham gia các hội chợ triển lãm quốc tế chuyên ngành, tổ chức các buổi giới thiệu sản phẩm (roadshow), tận dụng các kênh xúc tiến thương mại trực tuyến (e-commerce B2B), xây dựng website chuyên nghiệp bằng nhiều ngôn ngữ.
5. Tận dụng các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA): Tìm hiểu kỹ về các FTA mà Việt Nam đã ký kết (như EVFTA, CPTPP, RCEP). Xác định những mặt hàng của bạn được hưởng ưu đãi thuế quan khi xuất sang các nước thành viên. Nắm vững quy tắc xuất xứ để đủ điều kiện được hưởng ưu đãi.
6. Phát triển kênh phân phối và đối tác: Tìm kiếm các nhà nhập khẩu, nhà phân phối uy tín tại thị trường mục tiêu. Xây dựng mối quan hệ bền vững với họ.
7. Ứng dụng công nghệ số: Sử dụng các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới, công cụ marketing số để tiếp cận khách hàng tiềm năng. Việc nắm bắt công nghệ số toàn cầu là xu hướng tất yếu để mở rộng thị trường và nâng cao hiệu quả kinh doanh trong thời đại 4.0.
8. Quản lý rủi ro: Xuất khẩu đi kèm với nhiều rủi ro như rủi ro thanh toán, rủi ro tỷ giá, rủi ro thị trường, rủi ro chính trị… Cần có các biện pháp quản lý rủi ro hiệu quả như mua bảo hiểm xuất khẩu, sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá.
9. Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao: Đội ngũ nhân viên am hiểu về thương mại quốc tế, logistics, marketing quốc tế, kỹ năng đàm phán… là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp thành công trên con đường xuất khẩu.

Việc gia tăng kim ngạch xuất khẩu đòi hỏi sự kiên trì, đầu tư nghiêm túc và không ngừng học hỏi, thích ứng với những thay đổi của thị trường thế giới. Đó là một cuộc đua đường dài, nhưng phần thưởng xứng đáng là sự phát triển bền vững cho doanh nghiệp và đóng góp vào sự thịnh vượng chung của quốc gia.

Theo dõi kim ngạch xuất khẩu ở đâu?

Bạn muốn biết con số kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam hiện tại đang ở mức nào, tăng hay giảm so với kỳ trước, mặt hàng nào đang “hot” nhất, thị trường nào tiềm năng nhất? Có nhiều nguồn chính thống và đáng tin cậy để bạn theo dõi:

1. Tổng cục Thống kê (GSO): Đây là cơ quan hàng đầu chịu trách nhiệm công bố các số liệu thống kê chính thức của Việt Nam, bao gồm cả thương mại quốc tế. Website của Tổng cục Thống kê (GSO.gov.vn) thường xuyên cập nhật các báo cáo định kỳ (hàng tháng, quý, năm) về tình hình xuất nhập khẩu nói chung và kim ngạch xuất khẩu nói riêng. Các báo cáo này rất chi tiết, phân tích theo mặt hàng, thị trường, loại hình doanh nghiệp…
2. Tổng cục Hải quan: Cơ quan này là nơi trực tiếp xử lý các thủ tục xuất nhập khẩu, nên dữ liệu của họ rất chi tiết ở cấp độ từng lô hàng. Tổng cục Hải quan cũng công bố các báo cáo thống kê thương mại hàng tháng trên website của mình (Customs.gov.vn). Dữ liệu hải quan thường được công bố sớm hơn so với Tổng cục Thống kê, giúp bạn cập nhật tình hình nhanh chóng.
3. Bộ Công Thương (MOIT): Bộ Công Thương là cơ quan quản lý nhà nước về thương mại. Website của Bộ (Moit.gov.vn) thường có các bản tin, bài viết phân tích chuyên sâu về tình hình xuất khẩu, các thị trường trọng điểm, các chính sách hỗ trợ xuất khẩu… Đây là nguồn thông tin hữu ích để hiểu bối cảnh và các định hướng phát triển.
4. Các báo cáo nghiên cứu từ tổ chức quốc tế và công ty tư vấn: Các tổ chức như Ngân hàng Thế giới (World Bank), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), các công ty chứng khoán, công ty nghiên cứu thị trường lớn cũng thường xuyên có các báo cáo phân tích về tình hình kinh tế Việt Nam, trong đó có số liệu và dự báo về kim ngạch xuất khẩu.

Khi theo dõi số liệu, bạn nên chú ý đến:

• Số tuyệt đối: Kim ngạch xuất khẩu đạt bao nhiêu tỷ USD/tháng/năm.
• Tốc độ tăng trưởng: Tăng/giảm bao nhiêu phần trăm so với cùng kỳ năm trước hoặc kỳ trước đó. Con số này quan trọng hơn số tuyệt đối vì nó phản ánh xu hướng và động lực tăng trưởng.
• Cơ cấu mặt hàng và thị trường: Xem những mặt hàng nào đang tăng trưởng tốt, những thị trường nào đang mang lại kim ngạch lớn nhất.
• Cán cân thương mại: Luôn theo dõi kim ngạch xuất khẩu song song với kim ngạch nhập khẩu để biết cán cân thương mại đang ở trạng thái nào.

Việc cập nhật thông tin thường xuyên từ các nguồn chính thống giúp bạn có cái nhìn toàn diện và chính xác nhất về bức tranh xuất khẩu của Việt Nam. Tương tự như việc quan tâm đến công thức tính tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên để hiểu về quy mô và cấu trúc dân số ảnh hưởng đến lực lượng lao động, việc theo dõi kim ngạch xuất khẩu giúp bạn hiểu về năng lực và động lực kinh tế quốc gia.

Một số thuật ngữ liên quan cần biết

Để hiểu sâu hơn về kim ngạch xuất khẩu và bức tranh thương mại quốc tế, bạn nên làm quen với một vài thuật ngữ “họ hàng” của nó:

• Kim ngạch nhập khẩu: Đây là tổng giá trị bằng tiền của tất cả các loại hàng hóa và dịch vụ mà một quốc gia mua từ thị trường nước ngoài trong một khoảng thời gian cụ thể. Nó ngược lại với kim ngạch xuất khẩu và cùng với kim ngạch xuất khẩu tạo nên cán cân thương mại.
• Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu: Đơn giản là tổng của kim ngạch xuất khẩu và kim ngạch nhập khẩu trong cùng một kỳ. Con số này phản ánh tổng quy mô thương mại quốc tế của một quốc gia.
• Cán cân thanh toán quốc tế: Đây là một báo cáo thống kê tổng hợp tất cả các giao dịch kinh tế giữa một quốc gia với phần còn lại của thế giới trong một kỳ nhất định. Cán cân thương mại (xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ) là một bộ phận quan trọng cấu thành cán cân thanh toán.
• GDP (Gross Domestic Product – Tổng sản phẩm quốc nội): Là tổng giá trị thị trường của tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong phạm vi lãnh thổ một quốc gia trong một thời kỳ nhất định. Kim ngạch xuất khẩu đóng góp trực tiếp vào GDP (như đã đề cập ở phần trên).
• FOB (Free On Board): Một điều kiện giao hàng phổ biến trong Incoterms. Giá FOB là giá hàng hóa tại cửa khẩu xuất, không bao gồm chi phí vận chuyển và bảo hiểm quốc tế. Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa thường được tính theo giá FOB.
• CIF (Cost, Insurance, Freight): Một điều kiện giao hàng khác trong Incoterms. Giá CIF là giá hàng hóa tại cảng đích, bao gồm cả chi phí vận chuyển và bảo hiểm quốc tế. Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa thường được tính theo giá CIF.

Hiểu được các thuật ngữ này giúp bạn đọc và phân tích các báo cáo kinh tế một cách chính xác và có chiều sâu hơn.

Kết bài: Kim ngạch xuất khẩu – Con số của nỗ lực và hy vọng

Vậy là chúng ta đã cùng nhau đi một vòng khám phá khái niệm Kim Ngạch Xuất Khẩu Là Gì, tại sao nó lại quan trọng đến thế, được tính toán ra sao, những yếu tố nào ảnh hưởng đến nó, mối liên hệ với cán cân thương mại và ý nghĩa đặc biệt của nó đối với nền kinh tế Việt Nam.

Kim ngạch xuất khẩu không chỉ là một con số khô khan trên các báo cáo. Đằng sau con số đó là công sức, trí tuệ và mồ hôi của hàng triệu người Việt Nam đang ngày đêm sản xuất, kinh doanh, tìm tòi, sáng tạo để đưa sản phẩm “Made in Vietnam” vươn ra thế giới. Đó là câu chuyện về những cánh đồng lúa, vườn cây ăn trái cho ra những nông sản đạt chuẩn xuất khẩu sang những thị trường khó tính nhất. Đó là câu chuyện về những nhà máy dệt may, da giày không ngừng cải tiến công nghệ, nâng cao tay nghề để tạo ra những sản phẩm thời trang được ưa chuộng toàn cầu. Đó là câu chuyện về những kỹ sư công nghệ đang miệt mài trong các khu công nghệ cao để sản xuất ra những linh kiện điện tử phức tạp.

Việc theo dõi và phân tích kim ngạch xuất khẩu giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nền kinh tế đất nước, nhìn nhận được những cơ hội và thách thức, và cùng nhau đóng góp vào mục tiêu xây dựng một Việt Nam thịnh vượng hơn. Dù bạn là doanh nghiệp đang trên đường chinh phục thị trường quốc tế hay chỉ đơn giản là một người quan tâm đến kinh tế vĩ mô, hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích.

Hãy cùng theo dõi những bước tiến tiếp theo của kim ngạch xuất khẩu Việt Nam và tự hào về những gì chúng ta đã và đang làm được! Nếu có bất kỳ câu hỏi nào khác, đừng ngần ngại để lại bình luận nhé.